Jak nowa metoda leczenia pomogła pacjentce z ciężkim trądzikiem?

Naukowcy opisali udane zastosowanie nowatorskiej, miejscowej terapii u 25-letniej kobiety z acne fulminans – rzadką, gwałtownie postępującą postacią trądziku zapalnego charakteryzującą się szybko rozwijającymi się zmianami zapalnymi, krwawiącymi strupami i objawami ogólnymi. Pacjentka rozwinęła intensywne zmiany zapalne po użyciu niezgodnego z przepisami kosmetyku „rozjaśniająco-przeciwtrądzikowego”, co potwierdziły pozytywne testy płatkowe. W ciągu trzech dni na jej policzkach i żuchwie pojawiły się liczne krwawiące guzki, ropne strupy oraz objawy ogólne: gorączka (38,5°C), zmęczenie i podwyższone wskaźniki stanu zapalnego.

Standardowa terapia acne fulminans opiera się na doustnych kortykosteroidach i izotretynoinie, jednak pacjentka odmówiła takiego leczenia ze względu na obawy przed działaniami niepożądanymi i ryzykiem teratogennym – możliwością uszkodzenia płodu. Lekarze zaproponowali alternatywne podejście: terapię fotodynamiczną z kwasem 5-aminolewulinowym (ALA-PDT) połączoną z 30-procentowym supramolekularnym kwasem salicylowym (SSA). Każda z czterech cotygodniowych sesji obejmowała trzyminutową aplikację SSA, 30-minutową okludację kremem z 5% ALA oraz naświetlanie diodą LED o długości fali 635 nm do dawki 150 J/cm².

Efekty były niezwykle szybkie. Już po pierwszej sesji większość krwawych i ropnych strupów oraz ropnych zmian guzkowych ustąpiła. Po czwartym zabiegu stan zapalny zmniejszył się o około 80 procent, a pacjentka odczuła wyraźne złagodzenie bólu, zaczerwienienia i obrzęku. Pozostały jedynie niewielkie blizny atroficzne, nie odnotowano istotnych działań niepożądanych ani nawrotu choroby w trakcie obserwacji.

Jak działa połączenie ALA-PDT i kwasu salicylowego?

Mechanizm działania ALA-PDT polega na gromadzeniu się protoporfryny IX wewnątrz mieszków włosowych i tworzeniu reaktywnych form tlenu po naświetleniu światłem LED. Te reaktywne cząsteczki redukują populację bakterii Cutibacterium acnes, modulują procesy zapalne i hamują nadmierną aktywność gruczołów łojowych. Dzięki temu terapia fotodynamiczna wpływa jednocześnie na kilka kluczowych mechanizmów powstawania trądziku.

Supramolekularny kwas salicylowy (SSA) uzupełnia działanie fototerapii poprzez efekt keratolityczny – rozpuszcza zrogowaciałe komórki naskórka i udrażnia zatkane mieszki włosowe. Dodatkowo SSA wykazuje właściwości przeciwzapalne, co wspomaga odbudowę bariery naskórkowej i zmniejsza objawy stanu zapalnego. Połączenie obu metod zapewnia synergiczne działanie: fototerapia atakuje przyczyny zapalne i bakteryjne, a kwas salicylowy poprawia stan powierzchni skóry i ułatwia wnikanie substancji aktywnych.

Autorzy podkreślają, że dotychczasowe doniesienia naukowe na temat stosowania ALA-PDT w acne fulminans są nieliczne – opisano zaledwie dwa przypadki, w których terapia przyniosła szybką poprawę kliniczną i dobrą tolerancję. Mimo różnic w parametrach zabiegowych i schematach leczenia, wyniki sugerują, że metoda może stanowić wartościową opcję terapeutyczną, zwłaszcza gdy pacjent nie może lub nie chce stosować leków ogólnoustrojowych.

Dlaczego ta metoda jest istotna dla pacjentów?

Dla kobiet w wieku rozrodczym standardowa terapia izotretynoiną wiąże się z poważnym ryzykiem teratogennym – lek może powodować ciężkie wady rozwojowe płodu. Dodatkowo kortykosteroidy stosowane doustnie mogą wywoływać szereg działań niepożądanych, takich jak przyrost masy ciała, zaburzenia metaboliczne czy osłabienie układu odpornościowego. Z tego powodu część pacjentek odmawia klasycznego leczenia lub przerywa je przedwcześnie.

Opisywany przypadek pokazuje, że terapia miejscowa może stanowić skuteczną alternatywę dla osób, które z różnych powodów nie akceptują lub nie tolerują leków ogólnoustrojowych. Brak istotnych działań niepożądanych w trakcie czterech sesji oraz trwała poprawa bez nawrotów w okresie obserwacji potwierdzają korzystny profil bezpieczeństwa tej metody.

Warto również zwrócić uwagę na rolę czynników zewnętrznych w rozwoju acne fulminans. U opisywanej pacjentki objawy pojawiły się po zastosowaniu kosmetyku niezgodnego z przepisami, a pozytywny wynik testu płatkowego potwierdził nadwrażliwość kontaktową. Identyfikacja i unikanie potencjalnych czynników wyzwalających stanowi ważny element kompleksowego postępowania w ciężkich postaciach trądziku.

Jak szybko można zauważyć poprawę i czy terapia jest bezpieczna?

Pierwsza sesja przyniosła widoczne efekty – większość krwawych i ropnych zmian ustąpiła w ciągu tygodnia. Po czterech cotygodniowych zabiegach liczba zmian zapalnych zmniejszyła się o około 80 procent, a pacjentka odczuła znaczną ulgę w bólu, zaczerwienieniu i obrzęku. Pozostały jedynie niewielkie blizny atroficzne, co jest typowym następstwem ciężkich postaci trądziku.

Bezpieczeństwo metody potwierdza brak istotnych działań niepożądanych w trakcie leczenia oraz brak nawrotu choroby w okresie obserwacji. Terapia była dobrze tolerowana, a pacjentka nie zgłaszała dyskomfortu wymagającego przerwania zabiegów. Autorzy podkreślają, że dalsze badania na większej grupie pacjentów są niezbędne do potwierdzenia skuteczności, optymalizacji parametrów zabiegowych – stężenia fotouczulacza, czasu okludacji, dawki światła i liczby sesji – oraz określenia miejsca tej metody w schematach leczenia acne fulminans.

Co oznacza to odkrycie dla przyszłości leczenia ciężkiego trądziku?

Opisany przypadek pokazuje, że połączenie ALA-PDT z kwasem salicylowym może skutecznie kontrolować objawy acne fulminans bez konieczności stosowania leków systemowych. Metoda ta oferuje szybką poprawę kliniczną, dobrą tolerancję i minimalizuje ryzyko poważnych działań niepożądanych, w tym teratogenności. Dla pacjentów, którzy nie mogą lub nie chcą stosować kortykosteroidów i izotretynoiny, terapia miejscowa stanowi cenną alternatywę terapeutyczną.

Autorzy zwracają uwagę na potrzebę prowadzenia szerszych badań klinicznych w celu potwierdzenia skuteczności metody, ustalenia optymalnych parametrów zabiegowych oraz określenia jej roli w algorytmach leczenia. Równie istotne jest dokładne identyfikowanie i eliminowanie potencjalnych czynników wyzwalających, takich jak niezgodne z przepisami kosmetyki, co może zapobiegać nawrotom choroby. Mimo ograniczeń wynikających z charakteru opisu przypadku, wyniki są obiecujące i mogą otworzyć nowe perspektywy w leczeniu ciężkich postaci trądziku zapalnego.

Pytania i odpowiedzi