Terapia cery trądzikowej jest niejednokrotnie związana z koniecznością użycia środków farmakologicznych. Niezwykle popularną grupą leków są retinoidy, które wykazują dużą skuteczność w walce z niedoskonałościami. Jak duże jest ryzyko występowania fotoalergii po zastosowaniu retinoidów? W jaki sposób należy ograniczyć szansę na pojawienie się tego typu niedogodności?
Co to jest fotoalergia?
Fotouczulenie jest reakcją alergiczną, która następuje wskutek oddziaływania promieniowania słonecznego na skórę zawierającą substancję leczniczą lub jej metabolit. Aby doszło do fotoalergii składnik aktywny musi przejawiać zdolność do pochłaniania promieni UV (zawierać chromofory). Efektem tego jest wytworzenie fotoproduktu, który prowadzi do aktywacji limfocytów T. W rezultacie limfocyty wyzwalają odpowiedź ze strony układu odpornościowego – uwalniają mediatory stanu zapalnego oraz powodują występowanie widocznych zmian dermalnych.
Czym są retinoidy?
Mianem retinoidów określa się związki chemiczne, które są pochodną popularnej witaminy A. Na rynku produktów leczniczych występuje wiele retinoidów, które można stosować w rozmaitych schorzeniach skórnych. Działanie retinoidów polega na łączeniu się z receptorami RAR i RXR (α, β, γ) znajdującymi się w komórkach naskórka, mieszków włosowych czy gruczołów łojowych. Leki z retinoidami są przeważnie dostępne w formie tabletek dostępnych na receptę.
Przykładowe leki z retinoidami: Acnatac, Axotret, Curacne, Izotek
Retinoidy na trądzik – efekty farmakoterapii
- Przeciwdziałanie aktywnym zmianom zapalnym
- Wspieranie procesu wymiany zużytego naskórka
- Ograniczenie nadmiernej produkcji i wydzielania sebum
- Oddziaływanie na powstawanie nowych naczyń krwionośnych i polepszenie mikrokrążenia skórnego
- Nasilenie proliferacji keranocytów, co prowadzi do wzmocnienia warstwy rogowej i ziarnistej skóry
- Intensyfikacja procesu endogennej produkcji kolagenu i elastyny oraz inhibicja enzymów odpowiedzialnych za niszczeniebiałka kolagenowego i włókien elastynowych
Czy retinoidy na trądzik mogą wywoływać fotoalergię?
Niestety ekspozycja na promieniowanie UV może spowodować, że kuracja retinoidami doprowadzi do fotouczulenia. Choć co prawda nadal nie udowodniono wyzwalania typowej reakcji fotoalergicznej (tj. wyprysk, rumień, zmiany pigmentacyjne, podrażnienie), to jednak należy zachować ostrożność przy stosowaniu retinoidów na trądzik podczas słnecznych dni. Oddziaływanie tej grupy leków na rogowacenie keranocytów i usuwanie warstwy rogowej powoduje, że skóra traci naturalną barierę ochronną. Oznacza to wzrost podatności na intensywne działanie promieni słonecznych, co zwiększa szansę poparzenia i trwałego uszkodzenia skóry. Warto zaznaczyć, że podobne rezultaty mogą nastąpić przy sztucznych źródłach światła np. w trakcie korzystania z solarium czy podczas zabiegów rehabilitacyjnych z zakresu fototerapii.
W jaki sposób ograniczyć fotouczulenie w trakcie stosowania retinoidów na trądzik?
Istnieje kilka metod, które pozwolą na przeprowadzenie bezpiecznej kuracji lekami zawierającymi retinoidy. Pierwsza z nich polega na stosowaniu kosmetyków ochronnych o wysokim filtrze SPF. Dzięki temu skóra zyska niezbędną protekcję podczas leczenia trądziku. Drugim sposobem jest rozpoczęcie terapii w sezonie jesienno-zimowym. Wówczas ryzyko upałów i dużego nasłonecznienia jest znacznie mniejsze, a to ogranicza szansę występowania reakcji fotouczuleniowej. Ostatnim sposobem jest bezwzględne unikanie intensywnego słońca – to rozwiązanie sprawdzi się u osób, które chcą stosować retinoidy wiosną i latem.
Bibliografia:
- Lis A., et al. „Zjawisko fotonadwrażliwości – istotne działanie niepożądane powszechnie stosowanych leków.” Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2021, 3: 18-27.
- Mehrholz DM., Opalska-Tuszyńska A., Barańska-Rybak WM. „Ciemna strona Słońca czyli reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne w codziennej praktyce dermatologicznej.” Forum Dermatologicum 2020, 6(2): 55-58.
- Glenc-Ambroży M., Piejko L. „Retinoidy w profilaktyce fotostarzenia.” Aesthetic Cosmetology and Medicine 2020, 6(9): 489-493.
